Iedereen kan wandelen of lopen (of dat denken de meeste mensen toch). Je hebt er ook quasi niets voor nodig. Behalve hardloopschoenen, sokken, een speciale loop- of wandelbroek. En dan natuurlijk thermisch ondergoed, een dikke en een dunne fleece, een windstopper, een waterdichte jas voor de regen en een donsjas voor als het echt koud is. Mogelijks ook rugzakken in 3 volumes afhankelijk van welke tocht je gaat maken, een GPS-horloge, een smartphone voor het plaatsen van je prestaties op Facebook, Strava en Twitter en andere sociale media en uiteraard een externe batterij voor je smartphone zodat je zeker toegang hebt tot die sociale media kanalen. Bijna niets dus...
Maar vandaag concentreren we ons op de schoenen. Ondanks de vele wetenschappelijke (?) innovaties bij hardloopschoenen, zijn er steeds meer mensen die geblesseerd geraken tijdens het uitoefenen van hun favoriete sport. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat bijna 80% van alle hardlopers vroeg of laat worden geconfronteerd met blessures . Om het waarom hiervan te begrijpen, bekijken we in dit artikel de geschiedenis van de hardloopschoen.
1949 - Adolf Dassler
Eigenlijk begon het nog vroeger. Al na de eerste wereldoorlog begon Adolf (bijnaam Adi) Dassler sportschoenen te maken. In 1924 ging hij samenwerken met zijn broer Rudolf onder de naam Gebrüder Dassler Schuhfabrik . Op een gegeven moment ontstaat er echter ruzie tussen de broers en in 1949 richt Adolf Dassler ADIDAS op. Bij ADIDAS wordt onbewust de kiem gelegd voor de moderne hardloopschoen. Op dat moment worden sportschoenen vooral met vrije tijd geassocieerd en niet met hardlopen. Weetje: de drie wereldberoemde strepen uit het logo van ADIDAS dienen in het begin gewoon als versteviging van de zijkant van de schoen.
1963 - Bill Bowerman & Phil Knight
De echte start van de wereldwijde opmars van de hardloopschoen start echter in de jaren 60. Bill Bowerman is op dat moment coach op de Amerikaanse Oregon University en is steeds op zoek naar methodes en materialen om zijn atleten beter te maken. De meeste atleten lopen tot dan op volledig platte schoenen met een relatief dunne zool.
In 1963 krijgt Phil Knight het idee om Asics Onitsuka Tiger-schoenen te importeren in Amerika. Het doel is voornamelijk om de Duitse dominantie op de sportschoenmarkt te doorbreken. Phil is één van de atleten van Bill Bowerman. Hij ziet ook wel iets in deze schoenen en samen richten ze Blue Ribbon Sports op. Blue Ribbon Sports richt zich dan vooral op distributie (en dus niet het maken) van schoenen.
Zoals gezegd was Bill Bowerman steeds op zoek naar manieren om zijn atleten beter te maken. Volgens de legende krijgt hij een idee als hij zijn vrouw wafels ziet bakken. Als hij de lichte structuur van wafels kan overbrengen naar de zool van loopschoenen, dan moet dit toch het draagcomfort en dus de prestatie verbeteren ? Bowerman gaat aan de slag en start met de verdere ontwikkeling van zijn idee.
1972 - Nike
De eerste collectie van Nike wordt in 1972 gelanceerd. (Nike is op dat moment enkel de naam van de schoenen, en niet van het bedrijf.) De eerste echt gekend atleet die Nike-schoenen draagt is Steve Prefontaine ( bij zijn dood in 1975 Amerikaans recordhouder op alle afstanden tussen 2000 meter en 6 mijl). Omdat de schoenen en specifieke afdruk achterlaten in de (toen nog) sintel-atletiekbanen, krijgt hij al gauw een bijnaam: de Moon Shoe.
Vanaf 1974 lanceert Nike de "Waffle Trainer" voor het grote publiek . Dit wordt snel de best verkochte hardloopschoen in de Amerikaanse markt. Daarna gaat het snel. Steeds meer atleten krijgen sponsorcontracten bij Nike. Het goede voorbeeld van deze atleten zorgt ervoor dat ook 'gewone' atleten & mensen deze schoenen beginnen te dragen. In 1978 komt Nike ook naar Europa en in 1982 starten de wereldwijde tv-commercials.
Gedreven door het succes van Nike, lanceren alle sportmerken schoenen met een (variant op de) wafelzool. Er komen luchtkussens, veren, hielen van centimeters dik... Hoe dikker hoe beter lijkt de algemene trend te worden. Maar wat er ook bedacht wordt, het aantal loopgerelateerde blessures gaat enkel omhoog.
Biomechanica van het lopen
Het aanpassen van de hardloopschoen heeft ook gevolgen voor de biomechanica van het lopen . De dikkere hiel zorgt ervoor dat het gewicht en het zwaartepunt van de schoen veranderen. Hierdoor wordt de loper quasi 'gedwongen' om op de hiel te landen . De impact bij deze landing is bijzonder groot. En laten we eerlijk zijn: de hiel is nu niet meteen het beste punt van het lichaam om hard op te landen. Het hielbeen wordt dan wel beschermd door een vetkussen, maar dit vetkussen is minimaal. Ideaal voor de veel lagere (en tragere) impact bij het wandelen, maar helemaal niet geschikt voor de harde impact van een hiellanding bij het lopen.
En zo start de vicieuze cirkel: de sportschoenindustrie gaat op zoek naar een nieuw materiaal om de energie te absorberen of de schok te dempen (al is dit uiteraard onmogelijk - denk maar aan de wet van het behoud van energie). De zool wordt opnieuw dikker, het (verkeerde) looppatroon blijft...
Is het dan onmogelijk om te lopen met een voorvoetlanding met klassieke sportschoenen ? Uiteraard niet! Kijk maar eens naar de huidige gekende atletieksterren. Als je hun loopstijl analyseert zal je altijd op hetzelfde uitkomen: geen enkele van deze atleten landt op de hiel !
Maar schoenen maken kan ook anders:
1999 - Robert Fliri
In 1999 gaat Robert Fliri (een student industrieel design) op zoek naar een manier om beter te bewegen. Hij ervaart al gauw dat hij stabieler staat op blote voeten. Daarom wil hij een schoen ontwerpen die het blote-voeten-gevoel zoveel mogelijk benadert. Naar zijn idee is dit een schoen met tenen.
In datzelfde jaar krijgt tennisspeler Tim Brennan last van verschillende blessures. Hij gaat op zoek naar de oorzaak van zijn problemen en komt tot de conclusie dat conventionele sportschoenen het probleem zijn.
Robert Fliri ontmoet in 2001 een zekere Marco Bramani en deze is razend enthousiast over het idee. Marco is de kleinzoon van Vitale Bramani, de oprichter van de wereldberoemde zolenfabrikant VIBRAM. Samen werken ze verder aan het concept van de teenschoenen.
Tim Brennan ontwikkelt tegelijkertijd een gelijkwaardig idee: een minimalistische schoen met een ultradunne prikbestendige zool. Een schoen om de voet te beschermen maar met behoud van zoveel mogelijk zintuiglijke feedback om zo de proprioceptie te verbeteren.
2004 - Vibram Fivefingers en Vivobarefoot
In 2004 vragen Robert en Marco hun eerste patent voor teenschoenen aan. Een jaar later worden de eerste teenschoenen commercieel gelanceerd. Uit het origineel concept van Robert Fliri groeit Vibram Fivefingers
Tim Brennan op zijn beurt trekt naar schoenmaker Galahad Clark en samen richten ze in 2004 Vivobarefoot op. Zo worden Vibram Fivefingers en Vivobarefoot de grondleggers van de moderne minimalistische (barefoot) schoenen.
2009 - Born to Run
In 2009 verschijnt het boek Born to Run door Christopher McDougall . Hierin volgt McDougall leden van een teruggetrokken Mexicaanse stam: de Tarahumara (of Raramuri) in de Mexicaanse Copper Canyons. McDougall is zelf een hardloper die verhaaldelijk blessures opliep. In het boek verbaast McDougall zich over het loopvermogen van deze Tarahumara. Ze lopen ultra afstanden (>100 mijl) aan een ongelooflijke snelhei. Dit op sandalen waarvan ze de zool zelf snijden uit oude autobanden (ook gekend als huaraches ). Het boek geeft een enorme boost aan de barefoot running beweging omdat McDougall's beschrijft hoe hij verlost raakt van zijn blessures door de hardloopgewoontes van de Tarahumara over te nemen. Hij beweert dat moderne gedempte hardloopschoen een belangrijke oorzaak is van de steeds verdere toename van loopgerelateerde blessures sinds de introductie van de moderne loopschoenen.
Vandaag
Barefoot of minimalistisch hardlopen wint dagelijks aan populariteit. In Duitsland hebben verschillende merken hun eigen winkels. Volgens bepaalde bronnen zou zelfs 20% van de Duitse hardlopers barefoot of minimalistische schoenen hebben . In Nederland zijn er momenteel een vijftal fysieke winkels. België hinkt nog steeds achterop. Daarom startte ik in 2015 deze webshop: op dat moment was het quasi onmogelijk was om in België barefoot schoenen te vinden. In 2018 ging onze demo-ruimte in Roeselare open en in 2020 verhuisden we naar Kortrijk. Na drie jaar was het tijd om opnieuw te verhuizen en sinds 2023 hebben we een winkeloppervlakte van 200m² in het centrum van Brugge. Binnen de IEDEREEN LOOPT winkel vind je ook de Vivobarefoot Concept Store Brugge.
Maar dan blijft de eeuwige discussie waar is het wetenschappelijke bewijs dat nu eindelijk aantoont welke hardloopschoen het beste zijn? Wel, een eenduidig antwoord is er momenteel niet. Er is reeds heel wat wetenschappelijk onderzoek, maar de algemene conclusie is eigenlijk dat er nog meer onderzoek noodzakelijk is, waarbij het onderzoek lang genoeg loopt en het testpubliek groot genoeg is.
Wat we wel weten is dat heel wat mensen met voetklachten (zoals hallux valgus, hamertenen, hielspoor,...) geholpen kunnen worden door barefoot of minimalistische schoenen De keuze is dus aan jou...
